Borgarstjóri og „Græna gímaldið“ í Suður-Mjódd
Sunnudaginn 4. maí síðastliðinn mætti borgarstjórinn í Reykjavík, Heiða Björg Hilmisdóttir, í viðtal á útvarpsþáttinn Sprengisand, sjá hlekk hér að neðan:
Undir lok viðtalsins var hún spurð út í uppbyggingu vöruhússins við Álfabakka 2a í Suður-Mjódd en í daglegu tali hefur það verið nefnt „Græna gímaldið“.
Málflutningur borgarstjóra um þetta vandræðamál var yfirborðskenndur og skildi hún áheyrendur eftir með þá tilfinningu að borgin myndi miðla málum á milli allra málsaðila og í kjölfarið yrðu vonandi allir sáttir!
En hver vill ekki að málið sé leyst? Það vilja allir, en hvernig?
Ábyrgð borgarinnar í málinu er auðvitað mun meiri en bara það að verða málamiðlari.
Þörfin fyrir því að staðreyndir séu rifjaðar upp
Það var eitthvað um staðreyndavillur í þessu viðtali við borgarstjóra, sem dæmi kom fram í máli borgarstjóra að „þetta hús hefur náttúrulega verið mjög lengi á skipulagi og var sett inn bara á skipulagið árið 2008“.
Því fer fjarri að útfærsla deiliskipulagsins í Suður-Mjódd hafi frá upphafi borið með sér að svona vöruhús með kjötvinnslu myndi rísa í Suður-Mjódd.
Engum hefði dottið í hug að leggja slíkt til, þegar fyrsta deiliskipulagið að Suður-Mjódd var samþykkt á fundi borgarráðs 22. janúar 2009.
Deiliskipulagið frá árinu 2009
Á sínum tíma náðust samningar á milli borgarinnar og ÍR að íþróttafélagið léti land af hendi til borgarinnar gegn því að borgin myndi fjármagna uppbyggingu á félagssvæði ÍR. Deiliskipulag í Suður-Mjódd var svo formlega samþykkt í lok janúar 2009 og leit skipulagið þá svona út:
Forsendur og markmið deiliskipulagsins komu fram í skipulagsskilmálum og var þar vísað til áðurnefnds samnings ÍR og borgarinnar um „uppbyggingu íþróttasvæða og mannvirkja á landi ÍR, óskir um fjölgun íbúða aldraðra sem nýtt geta þjónustumiðstöð aldraðra norðan Árskóga og óskir um uppbyggingu atvinnustarfsemi á svæðinu“.
Fram kom að markmiðið væri „að skapa umhverfi þar sem tekið er tillit til ólíkra þarfa þeirrar starfsemi sem verður á reitnum“.
Með öðrum orðum, skipulagið átti að virka fyrir alla hagsmunaaðila.
Samkvæmt upphaflega skipulaginu átti að vera töluverð fjarlægð á milli það sem er núna Álfabakki 2a og Árskóga 5-7. Um svæðið sem núna þekur Álfabakka 2a var gert ráð fyrir verslunar- og þjónustustarfsemi og stjórnsýslu. Heimilað var að byggja 5-7 hæða hús með bílastæðahúsi og kjallara. Byggingar áttu að mynda órofa vegg að Reykjanesbraut en til suðurs skyldu byggingarnar opna sig að innigörðum.
Þessi grundvallaratriði skipulagsins tóku svo verulegum breytingum á löngum tíma sem síðan skóp það skipulagsslys sem er augljóst öllum þeim sem eiga leið framhjá Suður-Mjódd.
Hvernig gat þetta gerst?
Það er ekki markmið þessa pistils að rekja hvernig þetta skipulagsslys gat gerst þar eð fókusinn er á hvert var hið upphaflega skipulag og hvernig það var hugsað. Fyrir þá sem vilja kynna sér sögu málsins nánar má benda á eftirfarandi heimildir:
- https://nyr.ruv.is/frettir/innlent/2024-12-17-svona-leyfdi-borgin-graena-veggnum-ad-risa-i-breidholti-431113
- https://www.visir.is/g/20252672025d/graena-gimaldid-vid-alfa-bakka-hvernig-gat-thetta-gerst-
- https://www.ruv.is/frettir/innlent/2025-01-23-mikil-samskipti-vid-borgina-fyrir-byggingu-graena-voruhussins-mest-um-bilastaedi-433980
Einnig hefur Morgunblaðið verið sá fjölmiðill sem hefur verið duglegastur að birta fréttir og fréttarskýringar um málið.
Ég hef einnig rakið málið á opinberum vettvangi, sjá t.d. útvarpsviðtal við mig sem tekið var við mig í útvarpsþættinum Reykjavík síðdegis, 8. janúar 2025:
Lokaorð
Að mínu mati var heilbrigð hugsun að baki því deiliskipulagi sem upphaflega var lagt fram um hvernig þróa ætti Suður-Mjódd. Margvíslegar breytingar á því skipulagi frá árinu 2009 sköpuðu hægt og sígandi flækjustig sem erfitt er að skilja nema þá með því að elta peningaslóðina (e. follow the money).
Eins og staða mála er núna er líklegast að vöruhúsið að Álfabakka 2a verði á þessum stað um ókomna tíð og það svíður mörgum sem bera hagsmuni Breiðholtsins fyrir brjósti.
Málflutningur borgarstjóra um málefnið mætti bera með sér að æðsti embættismaður borgarinnar beri skynbragð á helstu staðreyndir málsins og með hvaða hætti borgin hefur brugðist trausti borgarbúa og Breiðhyltinga.