Hvað svo? Hvað má læra af fundinum um þéttingu byggðar í Breiðholti?

Mánudagskvöldið 28. apríl 2025 var haldinn fundur um þéttingu byggðar í Breiðholti og var salurinn orðinn hér um bil fullur við upphaf hans, kl. 17:00. Af þeim ástæðum þurfti að endurskipuleggja röð stóla við ræðupúltið svo að allir hefðu kost á að fá sér sæti.

Í kjölfar inngangsorða af hálfu fundarstjórans, lögmannsins Jórunnar Pálu Jónasardóttur, kom ég upp í ræðupúltið og varpaði ljósi á fyrirliggjandi áform um þéttingu byggðar í Breiðholti, sjá síðasta pistil minn hér á síðunni.

‍Í svona stuttu erindi var eingöngu hægt að tæpa á helstu tölum til að útskýra hvert væri umfang þéttingaráformanna í Breiðholti.

Einn lærdómur af fundinum var að fundargestir vildu fá nákvæmar upplýsingar um hvernig einstakir skipulagsreitir í hverfinu ættu eftir að líta út. Það er hins vegar tímafrekt að veita skýra og markvissa upplýsingagjöf um slík atriði - það þarf nánast heilan fund um hvert skipulagsverkefni fyrir sig!

Helsti ræðumaður kvöldsins, Páll Jakob Líndal, dr. í umhverfissálfræði, fjallaði óbeint um þetta þar eð í hans erindi var bent á verkefni þar sem tækninni er beitt til að hjálpa venjulegu fólki að skilja skipulagsáform, svo sem með notkun þrívíddargleraugna.

Þótt erindi Páls Jakobs hafi að takmörkuðu leyti snert skipulagsmál í Breiðholti gaf erindið hans til kynna á hvaða vegferð Reykjavíkurborg er í skipulagsmálum. Of víða er einfaldlega að skapa umhverfi sem er ekki nægjanlega manneskjulegt. Of mörg skipulagsmistök hafa verið gerð, þótt sumt hafi heppnast vel.

Með öðrum orðum, aðlaga þarf byggingar að sálarlífi fólks en ekki að fólk aðlagi sig að lélegu skipulagi bygginga. Mörg dæmi um þetta nefndi Páll máli sínu til stuðnings, bæði alþjóðlega og hér í höfuðborginni.

Almenn umræða um þéttingu byggðar í Reykjavík varð lífleg í kjölfar erindis Páls en mér telst til að yfir 15 fundargestir hafi sett fram sínar hugleiðingar eða spurt afmarkaðra spurninga.

Hverjar voru helstu fyrirspurnirnar og athugasemdirnar?

‍Það var nokkuð algengt í máli fyrirspyrjenda að ræða um stálgrindarhúsið að Álfabakka 2a (græna gímaldið). Ég varpaði ljósi á það mál og rakti tímalínu þess í aðalatriðum. Einnig taldi ég að væntingar mínar væru afar hóflegar um að Innri endurskoðun Reykjavíkurborgar skili sinni úttekt fyrir lok þessa kjörtímabils, það er fyrir lok maí 2026. Þörf væri hins vegar á að þeirri úttekt sé hraðað eins og kostur er. Sporin í þeim efnum hræða hins vegar, sem dæmi eru úttektir varðandi samninga borgarinnar um olíulóðirnar og leikskólann Brákarborg ókláraðar þótt beiðnir um þær úttektir hafi verið lagðar fram á síðasta ári.

Augljóst má hins vegar vera að að leyfa byggingu með þessum hætti að Álfabakka 2a, steisnar frá íbúðarhúsum að Árskógum, er ótrúlegt klúður. Borgin á það skipulagsklúður, skuldlaust. Þessu klúðri er erfitt að kyngja, ekki síst fyrir íbúa í Breiðholti.

Varðandi helstu hagsmuni Breiðholtsíbúa þá komu fram margvíslegar spurningar, athugasemdir og hugmyndir. Ein mikilvæg spurning laut að því hver væru tæki íbúa til að hafa áhrif á þróun mála?

Ferli skipulagsmála er lögbundið en mín reynsla er sú að upplýsingagjöf um þessi mál mætti verða betri. Umsagnarbeiðnir um viðkvæm mál eru oft sendar í lok vors og fólk oft tekur ekki eftir auglýsingu skipulagsmála yfir sumarið. Þess vegna þarf að virkja fólk við fyrsta mögulega tækifæri svo að það hafi raunhæf úrræði til að hafa áhrif á gang mála.

Það er ekki ráð nema í tíma sé tekið. Það á svo sannarlega við um skipulagsmál í Reykjavík.

Eitt afmarkað skipulagsverkefni í Breiðholti kom til umræðu, þétting byggðar í Norður-Mjódd. Bent var á að ef bæta ætti 448-550 íbúðum þar, að Álfabakka 7 (Olís-lóðin) og Stekkjabakki 4-6 (gamli Garðheimareiturinn), en við þá uppbyggingu væri ekki litið til innviða á borð við samgangna, skólamála, verslun og þjónustu og svo framvegis.

Þetta er að sjálfsögðu grundvallaratriðið við alla þéttingu byggðar í borginni, verið er að ofurþétta byggð án tillits til innviða sem fyrir eru. Þróunin í Laugardal er dæmi um þetta þar sem skólamálin hafa orðið útundan í þróun hverfisins.

Ég var spurður út í mínar persónulegar skoðanir á þéttingu byggðar í Breiðholti. Í meginatriðum tel ég að fyrirhuguð þéttingaráform séu of umfangsmikil. Það þarf að hugsa um þessi mál í heild sinni. Sem dæmi tel ég skynsamlegt að þétta byggð í Efra-Breiðholti á þann hátt að meira framboð verði af stærri eignum. Fyrirhuguð áform í Norður-Mjódd eru of stórkarlaleg. Fjárfesting í innviðum hverfisins er of víða óljós. Mikið til er í því sem einn Breiðhyltingur sagði, Breiðholtið er uppselt! Viðkomandi hafði haft fyrir því að prenta út töflur þar sem fram kom að Breiðholti væri eitt stærsta sveitarfélag landsins, með vel yfir 20 þús íbúa.

Í umræðu um þessi flóknu skipulagsmál er mikilvægt að halda sig við hlutlægni og málefnalega framsetningu. Þétting byggðar er stundum réttlætanleg, stundum ekki. Þróun borgarinnar veldur hins vegar áhyggjum, sérstaklega með tilliti til þess hversu nýlegar byggingar geta hreint út sagt verið ljótar og svo með hvaða hætti leysa eigi samgöngumál höfuðborgarsvæðisins. Borgarlínan er of dýr, bæði í uppbyggingu og í rekstri. Aðrar lausnir eru álitlegri.

Páll Jakob Líndal setti fram ótal áhugaverða fróðleiksmola og ómetanlegt að fá hans innsýn í öll þessi úrlausnarefni.

Hvað svo?

Frá mínum bæjardyrum séð hafa málefni tengd uppbyggingu stálgrindarhússins að Álfabakka 2a kveikt í mörgum íbúum í Breiðholti og vakið áhuga á skipulagsmálum í hverfinu. Upplýsingagjöf um frekari þéttingaráform í hverfinu er mikilvæg og hef ég á undanförnum mánuðum tileinkað mér verklag og aðferðir til að koma efni frá mér um þessi flóknu mál. Um langhlaup er að ræða, þróa þarf umræðu um þessi verkefni áfram.

Sem betur hefur öflugt fólk, sem er umhugað um velferð Breiðholts, tekið þátt í umræðum um þessi mál. Ég er bjartsýnn á að grasrótarstarf í hverfinu eflist og að með samstilltu átaki sé hægt að þróa þessi þéttingaráform í farsæla átt.

Eitt sinn Breiðhyltingur, ávallt Breiðhyltingur!